Ngày 30 tháng 6 năm 2011
Các triệu chứng ung thư của đàn ông ít được để ý tới
Kiểm tra sức khoẻ hàng năm và các thử nghiệm như soi kết tràng và đo PSA đểu quan trọng.Nhưng chỉ dựa vào các thử nghiệm không thôi để bảo vệ chống ung thư là một ý kiến không tốt. Điều quan trong không kém là bạn phải “lắng nghe” cơ thể của bạn và ghi nhẫn bất cứ điều gì khác lạ, kỳ quặc hoặc không giải thích được ( bạn cũng cần lắng nghe cả những người gẩn gũi với bạn , như người phối ngẫu hay nguởi bạn đồng hành, vì đôi khi những người ngoài nhìn thấy những điều chúng ta không thấy—hoặc không muốn thừa nhận). Chắc chắn bạn chẵng bao giở muốn gia nhập hàng ngũ các bệnh nhân ung thư đã nhận thức quá trễ các triệu chứng-- mà đáng lẽ họ đã phải thấy từ lâu - khi mà ung thư không còn dể dàng trị liệu được nữa.
1- Dạ dày bị khó chịu hoặc bị đau
Chứng đau âm ỉ dạ dày không giải thích được là một trong những triệu chứng đẩu tiên của ung thư kết tràng (colon cancer). Những người bị ung thư tuyến tụy (pancreatic cancer) cho biết là cơn đau âm ỉ như muốn thúc đẩy vào trong người. Nhiểu bệnh nhân ung thư gan thường xuyên than phiển bị co thắt dạ dày và khó chịu nơi dạ dày đến nỗi bác sĩ cho là bị bệnh loét dạ dày. Các bệnh nhân ung thư gan và những người bị bệnh bạch cầu (leukemia) có thể bị đau nơi bụng vì lá lách (spleen) sưng to làm cho đau âm ỉ nơi bụng dưới phiá bên trái.
Khi ban bị đau dạ dày mà không phải là do vấn để tiêu hóa hoặc đau không dứt , thì bạn nên yêu cẩu bác sĩ gởi đi làm siêu âm (ultrasound). Khối u ở gan hay tụy tạng phát hiện sớm dễ điều trị hơn nhiều
2- Ợ chua mạn tính ( chronic acid stomach) hoặc cãm thẩy đẩy bụng sau bữa ăn nhẹ
Dấu hiệu thông thường báo sớm ung thư dạ dày là đau nơi bụng trên hay bụng giữa làm như bạn bị đẩy hơi hoặc ơ nóng (heartburn). Chứng đau có thể càng nặng hơn khi ăn, vì thế bạn cảm thấy đầy bụng khi mà thực ra bạn đã không ăn bao nhiêu. Điều đặc biệt gây lộn xộn là các thuốc chống acid (antiacid) lai có thể làm giảm đau, dẫn đến kết luận là bệnh do acid trong dạ dày gây ra mà thật sự ra thì bệnh nặng hơn nhiều. Khi thấy đau hay đau âm ỉ nơi bụng dưới phía mặt thì đây có thể là dẩu hiệu đầu tiên của ung thư gan, một trong nhửng “sát thủ thẩm lặng”. Cảm thấy đẩy bụng sau một bữa ăn nhẹ cũng là dấu hiệu thông thường của ung thư gan
Nếu dạ dày bạn thường xuyên lên cơn ợ chua (acid stomach) hoặc bạn bị đau bụng âm ỉ không giải thích được hay bị đầy bụng sau bữa ăn ngay cả khi bạn ăn ít hơn bình thường, thì bạn hãy nên đi khám bác sĩ
3- Sụt cân không giải thích được
Nếu bạn sụt cân trong khi chế độ ăn uống hoặc chế độ tập thể dục không thay đổi , thì điều quan trọng là phải tìm cho ra nguyên nhân. Việc sụt cân không giải thích được có thể là dấu hiệu báo sớm ung thư kết tràng và các ung thư khác liên quan đến sự tiêu hóa. Đó cũng có thể là dấu báo hiệu ung thư đã lan đển gan, gây ãnh hưởng tới sự thèm ăn (appetite) và khả năng loại bỏ căn bã của cơ thể
4- Bệnh hoàng đản (jaundice)
Bệnh ung thư tụy tạng (pancreatic cancer) –cũng là một trong những “sát thủ thầm lặng”—thường được phát hiện khi một người nào đó bị bệnh hoàng đản và yêu cầu bác sĩ làm một loạt thử nghiệm. Bệnh hoàng đản thông thường được biết đền khi mà da và lòng trắng mắt bị vàng, nhưng nước tiểu đậm hơn bình thường cũng là một dấu hiệu bị hoàng đản nếu không phải là do cơ thể bị mất nước (dehydration). Phân mầu đất sét cũng là một dấu hiệu khác cũa bệnh hoàng đản nhưng ít được biết đến. Kỳ quặc hơn nữa là bệnh hoàng đản cũng làm cho ngứa, bởi vì các muối mật trong dòng máu làm cho da bị ngứa. Một số bệnh nhân ung thư tụy tạng cho biết thấy ngứa trước khi bệng hoàng đản xuất hiện
5- Thở khò khè (wheezing) hoặc khó thở ( dyspnea)
Môt trong những dấu hiệu đẩu tiên của ung thư phổi là thở khó khăn. Một bệnh nhân mô tả như sau “Tôi chỉ mới bước ra xe cũng đã thở khò khè rồi. Tôi tưởng là do bệnh hen, nhưng tại sao trước kia tôi chưa hề bị như vậy bao giờ?” . Khó thở, đau ngực, hay khạc ra máu cũng là những dấu hiệu của bệnh ung thư tinh hoàn (testicular cancer) đã lan lên phổi
 |
6- Ho mạn tính hoặc đau ngực
Nhiều loại ung thư, kể cả bệnh bạch cầu (leukemia) và u phổi, có thể gây những triệu chứng giống hệt như bệnh ho nặng hay bệnh viêm phế quàn (bronchitis). Một cách để phân biệt: đó là các triệu chứng cứ dai dẳng không hết, hoặc hết rồi lại tái phát theo một chu trình lặp đi lặp lại . Một số bệnh nhân ung thư phổi cho biết là bị đau ngực , đau lan lên cả vai hoặc xuống cả cánh tay
7-Thường xuyên bị sốt hay nhiễm khuẩn
Đây có thể là dấu hiệu của bệnh bạch cầu, một loại ung thư tế bào máu phát xuất từ tủy xương. Bệnh bạch cầu (leukemia) làm tủy xương sản sinh ra những tế bào máu trẳng (white cells- bạch cầu) bất bình thường chèn ép các tế bào máu trắng lành mạnh, làm suy yếu khả năng chống nhiểm khuẩn của cơ thể. Đôi khi bác sĩ phát hiện ra bênh bạch cầu ở các thành niên lớn tuổi khi mà họ nhiều lần than phiền là bị sốt, đau ê ẩm và có những triệu chứng giống như bị cúm trong một thời gian kéo dài
8- Nuốt khó khăn
Nuốt khó khăn, thông thường nhất có liện hệ tới ung thư thực quản hay cổ họng, nhưng đôi khi là một trong những dấu hiệu ban đầu của ung thư phổi. Những ngưới đàn ông bị ung thư thực quản có cảm giác như bì sức ép và bị đau khi nuốt, và cảm giác này không biến mất khác với khi bạn bị cãm lạnh hoặc cúm. Bạn cũng nên gặp bác sĩ khi thường xuyên phải thông trống cổ họng hoặc bị vướng thức ăn trong cuống họng; cả hai điều này có thể là dấu hiệu thực quản bị hẹp lại vì sự hiện diện cũa một khối u
9- Ơ nóng thường xuyên (frequent heartburn)
Bạn có thể bị ợ nóng ngay sau khi ăn nửa chiếc bánh pizza. Nhưng nếu thường xuyên bạn bị ợ nóng hay luôn luôn cảm thấy hơi bị đau nơi ngực sau khi ăn,thì bạn hãy yêu cẩu bác sĩ gởi đi kiểm tra về ung thư thực quản. Bệnh hồi lưu dạ dày-thực quản ( gastroesophageal reflux disease-GERD) là một bệnh làm acid trong dạ dày trào lên thực quản gây nên ợ nóng và vị chua ở cổ họng, Bệnh này có thể khơi dậy một bệnh gọi là Barrett’s esophagus, tiền thân của ung thư thực quản
10- Các nét mặt bị sưng
Một số bệnh nhân ung thư phổi cho biết mặt họ bị sưng hay đỏ . Lý do là vì các u ung thư phổi tế bào nhỏ làm tắc nghẽn các mạch máu trong ngực làm cho máu không tự do lên đầu và mặt được
11- Các hạch bạch huyết bi sưng hay bướu ở cổ, nách hoặc háng
Các hạch bạch huyết ( lymph nodes) sưng to là biểu hiệu có những thay đổi trong hệ bạch huyết, một dấu hiệu của bệnh ung thư. Chẳng hạn như một bướu hay một bạch huyết sưng to nơi cổ hoặc nách đôi khi là dấu hiệu của ung thư tuyến giáp (thyroid), đầu và cuống họng (throat). Môt khối u không đau xuất hiện ở cồ, nách và háng có thể là dấu hiệu sớm của bệnh bạch cầu (leukemia)
12- Vết thâm tím quá lớn hoặc chảy máu không ngừng
Triệu chứng này thường ra gợi ý có điểu gì bất thường xẩy ra cho các tiểu cầu (platelets) và các tế bào máu đỏ, và đây có thể là dấu hiệu cũa bệnh bạch cầu. Một ngưởi đàn ông bi bệnh bạch cầu cho biết lợi răng cũa ông ta bị chảy máu mỗi khi đánh răng, một người khác có vết thâm tín ở những chổ khác lạ như ở các ngón tay và bàn tay. Lý do là vì theo thời gian các tế bào ung thư bạch cầu lấn lướt các tế bào máu đỏ và tiểu cầu làm suy yếu khả năng tải oxigen của máu
13- Bị đuối sức và mệt mỏi
Một người đàn ông cho biết là một hôm ông ta mới cắt cỏ được nửa sân thì đã thấy quá mệt phải ngưng nghỉ, và sau đó nguời ta đã phát hiện là ông ta bị ung thư tụy tạng. Sự mệt mỏi toàn diện và yếu sức là một triệu chứng của nhiểu loại bệnh ung thư khác nhau (và những bệnh khác nữa) nên cần được phải được phối hơp với nhiểu triệu chứng khác để chẩn đoán bệnh. Tuy vậy, bất cứ khi nào bạn đột nhiên cảm thấy kiệt sức không lý do mà sự kiệt sức này không làm cho bạn phải ngủ nhiều hơn thì bạn cẩn thảo luận với bác sĩ
14- Hậu môn chảy máu hoặc phân có máu
Thông thường phẩn đông bệnh nhân cho rẳng họ bị bệnh trĩ chứ không nghĩ là họ bị ung thư kết trực tràng (colorectal cancer). Khi lúc đi cầu bịchảy máu thì bạn cẩn liên lac với bác sĩ để xin đi soi kết tràng (colonoscopy). Một dấu hiệu khác có máu trong phân --mà nhiều người không để ý --là phân có mẩu xẫm hơn.
15- Các vấn đề về đường ruột
Táo bón, tiêu chảy, và các thay đổi của phân tất cả đều có thể là những dấu hiệu của ung thư. Cũng giống như nhiều triệu chứng ung thư khác, muốn biết các triệu chúng này có đáng quan ngại hay không là phải xem chúng có kéo dài hơn một vài ngày mà không có nguyên nhân rõ rệt (như cảm cúm, trúng độc thực phâm) hay không. Những người bị ung thư kết tràng cho biết họ đi đại tiện thường xuyên hơn và có cảm tưởng như phân không ra hết. Một trong những dầu hiệu báo sớm ung thư tụy tạng là phân có mỡ (fatty stools) tức là phân, nhiểu vả thưỡng xuyên, xám hơn bình thường và nặng mùi. Đây là một dấu hiệu cho biết cơ thể bạn không hấp thu thực phẩm môt cách bình thường ,
16- Đi tiểu khó và dòng nước tiểu thay đồi
Dấu hiệu thông thường nhất báo sớm ung thư tiển liệt tuyến (prostate cancer) là nước tiểu khó ra khi bắt đầu tiểu tiện. Nhiểu đàn ông cũng cho biết là họ có khó khăn khi muốn ngưng dòng nuớc tiểu hoặc, dòng nuớc tiểu của họ đứt đoạn lúc chảy lúc ngưng hoặc yểu hơn bình thường. Nểu có bất cứ một trong những triệu chứng trên bạn phải gặp bác sị để được khám nghiệm và đi làm thử nghiệm PSA ( prostate- specific antigen)
17 –Khi đi tiểu thấy đau buốt hay nóng ran
Triêu chứng này có thể là do nhiễm khuẩn đường tiểu hoặc do bệnh lây truyển về tình dục , cẩn phải đi gặp bác sĩ tức thời. Triệu chứng này thuờng kết hợp với nhu cầu đi tiểu nhiều lần hơn, đặc biệt là vào đêm. Cũng các triệu chứng trên có thể là dấu hiệu nhiễm khuẩn hay viêm tiền liệt tuyến hoẵc tăng sản tiển liệt tuyến lành (benign prostatic hyperplasia= tiền liệt tuyến to hơn bình thưởng và ngăn chặn dòng nước tiểu). Tuy nhiên bác sĩ cẩn khám nghiệm mới quyểt định được
18- Nước tiểu hay tinh dich có máu
Đàn ông thường chỉ được cảnh báo về việc nước tiểu có thể có máu, nên họ có thể không biết là máu cũng có thể có trong tinh dịch và đây là dấu hiệu nguy cơ bị ung thư tiển liệt tuyến (prostate cancer). Máu trong nước tiểu hay tinh dịch không phải luôn luôn được thấy dưới dạng máu : nước tiểu có thể chĩ đồi mầu sang hồng, đỏ xẫm hoặc nâu như ám khói, còn máu trong tinh dich có thễ trông như một vết mầu hổng lợt
19- Sư cương có vần đề (erection problems)
Khi ung thư tiển liệt tuyến phát triển thì một dấu hiệu khác thường hay thấy có là khó khăn trong sự cương hoặc duy trì sự cương. Đây là một vấn đề khó nói, nhưng bạn cẩn phải cho bác sĩ hay. Đây có thể là một dấu hiệu của chúng loạn chức năng tình dục (sexual dysfuncton) do một nguyên nhân khác, nên bạn cần phải đi bác sị khám vá thử nghiệm PSA
20- Đau, đau âm ỉ, hoặc thấy nặng nơi háng, hông, bắp vế hay bụng
Một dấu hiệu của ung thư tiền liệt tuyến là hay đau nơi hông, bắp vế trên hay phẩn lưng dưới. Đàn ông bị ung thư tinh hoàn (testicular cancer) có cảm giác nặng vàđau âm ỉ ở bụng dưới hoặc ngay trong dượng vật hay dich hoàn. Đôi khi bệnh nhân có cảm giác như dượng vật bị kéo trệ xuống hoặc đau âm ỉ khăp vùng háng. Ung thư tiền liệt tuyến ( prostate cancer) đã lan tới các hạch bạch cầu (lymph nodes) thuờng hay gây khó chịu nơi khung chậu (pelvis) hoặc làm sưng cẳng chân
21- Tinh hoàn sưng hay có bướu
Các bướu do ung thư tinh hoàn hẩu như luôn lu6n không gây đau. Thông thường tinh hoàn cũng có thể bị sưng hoặc to ra . Một số người đàn ông cho biết là họ thấy khó chịu vì tinh toàn to ra nhưng không thấy đau
22- Đau lưng không giải thích được
Đau lưng là do đủ loại nguyên nhân—nhưng phẩn lớn là do cơ bằp bị kéo dãn hoặc do đĩa cột sống có vấn đề. Nhưng đau lưng không dứt và không giãi thích được có thể là dấu hiệu báo sớm của ung thư, nên bạn cần đi khám bàc sĩ. Đau nơi lưng dưới và hông có thể là một dấu hiệu của ung thư tiền liệt tuyến ,trong khi đau lưng trên có thể báo hiệu ung thư phổi. Đau nơi bụng trên và lưng là một trong những dấu hiệu ít oi báo sớm ung thư tụy tạng (pancreatic cancer)
23- Núm vú hay ngực có vảy hoặc đau , núm vú chảy chất lỏng
Đàn ông có thể bị ung thư vú, và còn có thề mẳc chứng to vú đàn ông (gynecomastia) tức là bênh bướu lành vùng ngực. Ung thư vú thông thường là một bướu, nhưng nếu lan xâu vào bên trong có thể nó cũng có thể gây đau ngực. Các dấu hiệu khác của ung thư vú gồm có : những mảng da đỏ, có vẩy hoặc trũng xuống hay núm vú biến đổi như lõm vào hoặc chảy chất lỏng.
24- Bướu đau hoạc bướu trên da không lành. trở thành cứng giòn hay dễ chảy máu
Những nốt ruổi (moles) biến đổi có thể là biễu hiệu của ung thư da. Nhưng cũng có những dấu hiệu khác như các bướu nhỏ xáp vàng hay những mảng vẩy khô . Bạn nên tập phân biệt các loại ung thư da khác nhau : ung thư hắc sắc tố (melanoma) , ung thư tế bào nền (basa cell carcinoma) , ung thư tế bào vảy da ( squamous cell carcinoma) . Ngoài ra bạn nên thường để ý đến da trên khằp người xem có những đốm vết hay khối u khác lạ hay không
25 Móng tay biến đổi
Những biến đồi của móng tay không giãi thích được có thể là dấu hiệu của nhiều loại ung thư. Những vết hoặc đốm mầu nâu hay đen dưới móng tay có thể là biểu hiệu của ung thư da . Khi đầu các ngón tay to ra cùng với các móng tay cụp xuống thỉ đó có thể là dầu hiệu của ung thư phồi. Móng tay tái nhợt hay trắng bệch có thể là vỉ gan hoạt động không tốt , và đôi khi là dấu hiệu của ung thư gan
For Men Only: Cancer Symptoms You’re Most Likely to Ignore – Melanie Haiken
Những bệnh… vô duyênBs Đỗ Hồng Ngọc (bài do bạn Guy Nguyen giới thiệu)
Tuy già không phải là một bệnh nhưng già thì thường có bệnh
Bệnh thì có bệnh nặng, bệnh nhẹ, bệnh có duyên và bệnh... vô duyên.
Ai cũng biết thầy thuốc là người được học hành cẩn thận để giúp ta chữa trị bệnh tật, vậy mà thầy thuốc cũng có thể gây bệnh cho ta, dù là ngoài ý muốn, cái đó gọi là bệnh do thầy thuốc gây ra (iatrogenic) mà theo GS. Phạm Khuê, một chuyên gia về Lão khoa, Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam thì có đến hơn một phần tư các bệnh ở người già là do thầy thuốc gây ra! (1)
Những bệnh... vô duyên còn có thể do chính bản thân mình, người thân trong gia đình, bạn bè, hàng xóm, hoặc các nhân viên tâm lý xã hội gây ra nữa! Bà cô của một bác sĩ bạn tôi trên 80 tuổi kêu lúc nào trong người cũng nóng bức, miệng khô nên đã mua rễ tranh, mía lau, mã đề ngoài chợ về nấu "nước mát" uống. Mát đâu không thấy, thấy đi tiểu liên tục gây thêm tình trạng mất nước trong cơ thể, lại thấy nóng bức, thấy khô miệng, lại uống thêm "nước mát"! Thì ra "rễ tranh, mía lau, mã đề" là những loại thuốc lợi tiểu (diuretics).
Một ông bác gầy còm nghe hàng xóm bày vẽ có loại tễ mập, bèn mua uống mấy cây. Mập thiệt! Nhưng người béo bệu, cơ thể bạc nhược! Thì ra, thuốc tễ đó chỉ là bột mì trộn với mật ong và Corticoil, một thứ thuốc uống vào lâu ngày gây hội chứng Cushing, ứ nước, làm mập bệu và gây ra vô số những tác dụng tai hại khác như giảm sức đề kháng, mọc lông, loãng xương, loét bao tử, cao huyết áp...
Ta cũng biết thuốc chữa đau khớp có thể gây loét dạ dày; thuốc điều trị cao huyết áp có thể gây hạ huyết áp đột ngột; thuốc trị tiểu đường làm hạ đường huyết; thuốc uống cho đỡ bị đái són ở người già thì gây khô miệng, đỏ da, mờ mắt, chóng mặt...
Một đặc điểm sinh học của người cao tuổi là khả năng thích ứng dần kém đi. Hấp thu thuốc đã chậm mà đào thải cũng chậm. Tác dụng phụ của thuốc lại thiên hình vạn trạng, tùy từng người, từng lúc, có thuốc người này dùng thì tốt mà bày cho người khác không xong, uống vào bị phản ứng ngay.
Cho nên dùng thuốc ở người già phải dò dẫm trên từng trường hợp, giảm liều, giảm lượng, đắn đo tính toán trước sau, nào bệnh trước mắt, nào bệnh tiềm tàng; thuốc chữa được bệnh này nhưng có gây ra bệnh khác không, có làm bộc phát một bệnh cũ nào đó không, người bệnh ăn uống ra sao, tiêu tiểu ra sao và trạng thái tâm thần ra sao?
Người cao tuổi cũng thường hay tự ý gia giảm thuốc, tin lời bày vẽ, ai mách gì cũng nghe, gây tương tác thuốc lung tung rất dễ sinh ra nhiều bệnh... vô duyên đáng tiếc.
Ngày càng có nhiều máy móc xét nghiệm và một số người cao tuổi cũng thường muốn được xét nghiệm này nọ.
Báo Paris Match của Pháp có đăng trường hợp một bà già bị rối loạn tiêu hóa đến khám ở một bác sĩ. Bác sĩ thấy không có gì nặng nhưng cũng gởi cụ làm thêm vài xét nghiệm cho chắc. Sau đó, bà cụ được tiếp tục làm thêm hàng loạt các xét nghiệm khác ngày càng phức tạp hơn vì xét nghiệm đơn giản không tìm ra bệnh: Siêu âm, nội soi, sinh thiết, chụp cắt lớp, chụp cản quang mạc treo...
Sau hơn một tháng chuyển từ trung tâm này đến bệnh viện kia, nằm đợi trên những băng ca lạnh lẽo, đẩy từ hành lang này sang hành lang khác, tiếp xúc với những người mang khẩu trang chỉ chừa đôi mắt lạnh lùng, bà cụ rơi vào tình trạng khủng hoảng tâm lý trầm trọng và tiêu tốn mất 35 ngàn quan Pháp.
Cuối cùng các bác sĩ hội chẩn kết luận không có bệnh gì cả!
Tây gọi những người sính xét nghiệm là "examinite".
Tổ chức sức khỏe thế giới (WHO) cũng cảnh báo hiện tượng over - investigation, "thăm dò quá mức cần thiết" này (Health of the Elderly, WHO, 1989).
Một số người cao tuổi được chăm sóc bảo bọc quá đáng, được làm xét nghiệm thăm dò, theo dõi liên tục làm cho người bệnh muốn... hết bệnh cũng không được; không kể trong quá trình thăm dò, chọc hút, bơm tiêm, thụt tháo... không phải là không có nguy cơ.
Dĩ nhiên nếu có bệnh thì cần phải làm để có chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả. Còn thăm dò chỉ để... thăm dò thì không nên. Các chuyên gia khuyên chỉ nên làm xét nghiệm cho người già khi nhằm để chẩn đoán một thứ bệnh có thể chữa được, có thể phục hồi được, có lợi cho người bệnh hoặc để chẩn đoán phân biệt tìm ra một bệnh có tiên lượng tốt hơn, điều trị có kết quả hơn, có lợi cho bệnh nhân và gia đình hơn mà thôi. Tóm lại, biết ơn mình thì cần thiết lắm mới phải làm xét nghiệm và phải có chỉ định của bác sĩ.
Thế nhưng có thứ không phải là thuốc, không phải là thủ thuật gì cả mà vẫn có thể gây ra những bệnh vô duyên: đó là lời nói!
Có những lời nói gây hoang mang, lo lắng, làm mất ăn mất ngủ, gây kiêng cữ quá đáng làm cho tình trạng bệnh khó phục hồi hơn. Cái đó gọi là sự "dán nhãn" (labelling). Chẳng hạn như người không có chuyên môn, không đủ cơ sở khoa học chắc chắn mà "phán" cho một cái chẩn đoán kiểu như "nghi ung thư", "hơi bị lớn tim", hoặc một từ mơ hồ như "máu lộn mỡ, gan hơi nhiễm mỡ, viêm nhiễm phần phụ, rối loạn thần kinh thực vật"... hoặc "bị thư phù, bị người cõi trên nhập..." đều đem lại những kết quả tai hại không thể ngờ được!
Ngay cả bị dán nhãn là già cả, già nua, già yếu, mất sức rồi bị ép phải nằm yên một chỗ, lúc nào cũng có người nâng đỡ chăm sóc thì sẽ ngày càng lệ thuộc, ngày càng suy nhược, mau loãng xương, bắp cơ thoái hóa, cứng khớp nhanh.
Đáng sợ hơn cả là bị ép phải vào nằm viện, nằm nhà thương, nhà dưỡng lão, nhà nghỉ mất sức... khi vẫn còn có thể tự quản được. Thật ra đây chỉ là giải pháp cuối cùng vì một khi đã vào các cơ sở này rồi thì không hy vọng gì trở lại đời sống bình thường được nữa vì càng ngày càng thụ động, ỷ lại, lệ thuộc, suy sụp.
Các cơ sở chăm sóc cho người già thực ra rất cần thiết, miễn là phải giữ một số nguyên tắc như đảm bảo sự riêng tư, tôn trọng cá nhân, giúp tự chủ, tự quản, và tạo nhiều cơ hội cho họ tham gia sinh hoạt phù hợp với sở thích và sức khỏe. \
Tóm lại, không nên để người cao tuổi mắc thêm những bệnh... vô duyên!
(1)(Bệnh học tuổi già, Phạm Khuê, NXB Y Học, 1998, trang 364
6 điều làm bạn mất trí nhớ
Trí nhớ là một kỳ công của sinh học con người--thiết yếu cho sự sinh sống và sống sót của loài người, nhưng quá phức tạp đến nổi không ai hiểu rõ. Là một tiến trình sinh lý, sự tổn trữ và thu hồi các thông tin không được hoàn hảo và do đó dể bị tổn hại bởi những lực phá họai nào đó ( hay những sát thủ trí nhớ). Các lực này có thể ở cả bên trong lẫn bên ngoài cơ thề,vàcó thề ảnh hưỡng tới bất cứ lãnh vực nào của trí nhớ: cảm giác, ngắn hạn hay dái hạn
Dưới đây là một vài sát thủ trí nhớ mà bạn nên né tránh nếu muốn cho chức năng trí nhớ của bạn được tốt nhất
1- Hút thuốc
Nhiều nghiên cứu cho thấy là những người nghiền hút thuốc, đặc biệt ở tuổi trung niên và cao niên, có những dấu hiệu gia tăng về suy yếu cả về trí nhớ lẫn khà năng nhận thức tống quát so với những ngưởi không hút thuốc. Mặc dầu đôi khi khó mà loại bỏ những yếu tố khác về nếp sống của người hút thuốc có thề ảnh hưỡng lên trí nhớ, những bẳng chứng có được vẫn đủ sức thuyết phúc vể sự tác hại của việc hút thuốc. Vậy thì bạn hãy cai thuốc đi kể cả matrijuana (nếu bạn trân quý trí nhớ ngắn hạn của bạn)
 |
Có thể bạn đang tự hỏi “Tại sao vậy, chất nicotine thực ra cải thiện trí nhớ cơ mà”. Tuy rằng nicotine có tác dụng cấp tính cải thiện một vài lãnh vực của trí nhớ ngắn hạn (mặc dầu chỉ tạm thời), nhưng hút thuốc vể lâu dài sẽ làm suy yếu trí nhớ
2- Thiếu dinh dưỡng (malnutrition)
Như máy một xe hơi, não của bạn cũng cần “nhiên liệu” đăc biệt là glucose. Nếu không đủ “nhiên liệu”, năng xuất của não sẽ giảm. Đối với đại đa số, chúng ta đểu cảm thấy đờ đẫn khi quá mệt hoặc quá đói.
 |
Ngoài trường hợp thiếu dinh dưỡng tổng quát, tình trạng thiếu vitamine B1 (thiamine) dẫn đến một bệnh trẩm trọng hơn: đó là hội chứng Korsakoff. Thường gây ra bởi nghiện rượu và thiếu dinh dưỡng, hôi chứng Korakoff có thể đưa tới một tình trang mất trí nhớ nghiêm trọng gọi là retrograde and anterograde amnesia (*)bao gồm cả chứng bịa chuyện (tình trạng mà những ký ức bịa đặt được bệnh nhân cho là có thật vì sự gián đoạn trị nhớ do thoáng mất trí nhớ (blackouts)
(*) tỉnh trạng quên các ký ức có trước khi bị bệnh và không tạo được ký ứcsau khi bị bênh
3- Bệnh mụn rộp (herpes)
Herpes là một trong nhiều căn bệnh hay rối loạn sức khoẻ (như bệnh Alzheimer, đột quỵ, hoặc trầm cảm) có thế là một sát thủ trí nhớ.
 |
Phẩn lớn các trường hợp herpes không làm người bệnh quên đi tên của đồng nghiệp hoặc chổ để chià khóa xe…,nhưng có một dạng nhiễm khuẩn nguy hiểm nhất được goi là viêm não ecpet (herpes simplex encephalitis) có thể làm mất trí nhớ nghiêm trong và đôi khi là dấu hiệu báo trước nhiều triệu chứng nguy hại đến tính mạng.. Bệnh herpes encephalitis này là một bệnh viêm não và là một trong nh ững nhiểm khuẩn nghiêm trọng nhất của hệ thẩn kinh trung ương. Rất may bệnh này rất hiếm, chỉ xẩy ra khi vi-rút herpes len lỏi được tới não theo các dây thẩn kinh mặt
4- Chè chén say sưa (binge drinking)
Chè chén say sưa một đêm dẩn đến mất trí nhớ cấp tính( black-out), nhưng mặt khác dường như nó sẽ gây phương hại tới trí nhớ hàng ngày cũa những thành niên trẻ tuổi và có thể có ảnh hưỡng gia tăng vào cuối tuổi trưởng thành của những người này.Măc dẩu vấn để còn cẩn phải nghiêncứu và theo dõi nhiểu hơn, nhưng thông điệp vẫn rõ rệt : đó là đừng bao giờ quá chén
5-Thôi miên
Những việc làm khi bị thôi miên đểu có khuynh hướng bị quên đi, Hiện tượng này được gọi là mất trí nhớ sau thôi miên (post-hypnotic amnesia), và chĩ xẩy ra cho những cá nhân đã được chuẩn bị trước cho ý định sẽ quên tất cả những gỉ họ làm trong khi bị thôi miên. Tuy nhiên điều này chỉ có hiệu lực tạm thời, vì hẩu hết các sự cố có thể được nhớ lại mỗi khi có hiệu lệnh đặc trưng. Ngược lại đôi khi thôi miên có thể được sử dụng để giúp một cá nhân tìm lại một ký ức đã bị nén ẩn (repressed) hay quên lãng mà họ cẩn phải bộc lộ. Cho rẳng bạn có coi thôi miên như là một trò bịp bơm, nhưng sự thật là một ngày nào đó bạn sẽ thấy xuất hiện kỹ thuật rút ra các ký ức từ óc con người mà không cẫn tới thuật thôi miên
6-Những sư cố gây căng thẵng tâm thẩn (stressful events)
Ngành phân thần (psychoanalysis) có nển móng đặt trên ý niệm là mỗi khi một điểu gì gây sửng sốt xẫy rathì trí óc sẽ lưu giữ ký ức liên hệ trong những “xó xỉnh” không thể tới được. Không ai chối cải là những sư cố gây sửng sốt có thể dẫn tới sự nén ẩn ký ức (memory represssion) và ý kiển được đưa ra là một ký ức nén ẩn là xác thật và có nhiểu liên quan đặc biệt là với pháp luật. Thật vậy, sự nén ẩn ký ức được bàn cãi sôi nổi đến nổi Hiệp hội Tâm lý hoc Hoa ky (American Psychology Asociation) hiện nay đang tranh luận là không có thễ phân biệt một ký ức nén ẩn (repressed memory) với một ký ức giả tạo (fake memory) nếu khong có một dạng bẳng chứng rõ rệt nào đó
Tóm lại bạn hãy nhớ
Đởi sống thật là đep và đáng ghi nhớ : nào là nụ hôn đầu tiên, chiếc xe hơi đẩu tiên, miếng steak đầu tiên, cốc bia đầu tiên…và nhiều nhiều nữa.. Vì vậy bạn nên tránh xa các kẻ sát thủ trí nhớ trên đây và bạn sẽ an tâm là sẽ không bao giờ quên những ký ức trân qúy của mình.
6 Things That Kill Your Memory- Jacob Franek- 02/02/2011
Những Khám Phá Thú Vị Về Con Người
Moon Tran sưu tầm
Cơ thể con người chứa những điều kỳ diệu mà trí tưởng tượng phong phú cũng khó hình dung nổi.  c Con người được sinh ra với hơn 300 chiếc xương trong cơ thể. Tuy nhiên, khi bước vào giai đoạn trưởng thành, cơ thể mỗi chúng ta chỉ còn lại 206 chiếc xương. Điều này xảy ra vì rất nhiều trong số những chiếc xương ban đầu đã hòa nhập với nhau để thành một xương đơn lẻ. 25% số xương của một người nằm tập trung trên hai bàn chân. Cơ thể người có hơn 600 cơ, chiếm 40% trọng lượng toàn cơ thể. Đầu của con người vẫn còn nhận thức khoảng 15 - 20 giây sau khi bị đứt lìa khỏi xác. Lá phổi bên phải của con người lớn hơn lá phổi bên trái. Điều này là do, lá phổi bên trái phải nhường chỗ cho trái tim. Lòng bàn tay và lòng bàn chân của bạn không thể bị rám nắng và cũng không thể mọc lông. Cứ 24 giờ, cơ thể con người lại tiết ra khoảng 0,5 - 1,4 lít nước bọt. Trong suốt cuộc đời của mình, một người trung bình đã sản sinh ra khoảng 37.854 lít nước bọt. Cơ thể của một người trưởng thành cần gần 40kg khí oxy mỗi ngày. Tóc và móng tay người cấu tạo từ cùng một chất: keratin. Trung bình mỗi ngày, chúng ta bị rụng khoảng 40 - 100 sợi tóc. Tính trung bình, một người tóc đỏ có 90.000 sợi tóc, trong khi những người có mái tóc đen sở hữu tới 110.000 sợi tóc. Ngoài ra, những người thông minh có lượng kẽm và đồng nhiều hơn trong tóc của họ. Lý do cho việc tóc chuyển màu muối tiêu khi chúng ta già đi là vì, các tế bào sắc tố trong nang lông, vốn chịu trách nhiệm sản xuất ra "melanin" tạo màu cho tóc, bắt đầu chết đi. Cứ mỗi cen-ti-mét vuông trên cơ thể người chứa trùng bình 5 triệu vi khuẩn trên đó. Cứ khoảng 27 ngày, con người lại thải bỏ và tái phát triển các tế bào da ở lớp ngoài cùng, và như vậy sẽ có gần 1.000 lớp da mới trong suốt cuộc đời. Cơ thể người có đủ lượng chất béo để sản xuất 7 bánh xà phòng. Nếu bị mù một mắt, một người sẽ chỉ mất đi 1/5 thị lực nhưng mất tất cả khả năng cảm nhận về độ sâu. Trái tim của con người có thể tạo đủ áp lực để phun máu ở khoảng cách xa tới hơn 9 mét. Một người trung bình có khoảng 1,86 mét vuông da với khối lượng 2,7kg. Mỗi con người chúng ta mất khoảng nửa giờ đồng hồ ở tình trạng một tế bào đơn lẻ. Một tế bào máu đơn lẻ mất khoảng 60 giây để thực hiện một chu kỳ di chuyển hoàn chỉnh của cơ thể.  Tế bào lớn nhất trong cơ thể người là tế bào sinh sản của nữ hay còn gọi là tế bào trứng, có đường kính gần 0,2mm. Trong khi đó, tế bào nhỏ nhất trong cơ thể người là tinh trùng của nam giới. Phải cần tới khoảng 175.000 tinh trùng mới có tổng trọng lượng bằng một tế bào trứng. Các thống kê cho thấy, trung bình, một người sẽ quan hệ tình dục tổng cộng hơn 3.000 lần và dành 2 tuần cho các nụ hôn trong suốt cuộc đời của mình. Kỷ lục về số lần đạt cực khoái trong một giờ đồng hồ được ghi nhận đối với một phụ nữ là 134, nhưng đối với nam chỉ là 16. Trong suốt cuộc đời, một người đàn ông trung bình sẽ dành 3.350 giờ đồng hồ để loại bỏ tổng cộng 8,4 mét râu. 47% số người trong chúng ta gặp ác mộng ít nhất mỗi tháng một lần. Hầu hết chúng ta đều có các ký sinh trùng siêu nhỏ, được đặt tên là Demodex sống trong lông mi, móng tay chân và miệng của mình.  Khi ho, con người giải phóng ra một luồng khí có tốc độ hơn 96km/h. Móng tay và móng chân mất khoảng 6 tháng để mọc từ gốc tới đầu ngón tay hoặc ngón chân. Móng tay mọc nhanh nhất ở ngón giữa. Tuy nhiên, ngón tay nhạy cảm nhất trên một bàn tay người lại là ngón trỏ. Một người sẽ chết vì thiếu ngủ nhanh hơn chết vì đói. Cái chết sẽ tới trong khoảng 10 ngày thiếu ngủ, trong khi con người sẽ chống chịu với cái đói được vài tuần cho tới khi tử thần gõ cửa. Một người trung bình ngủ thiếp đi trong 7 phút. Trong cả cuộc đời, một người trung bình đi bộ tổng quãng đường tương đương với 5 vòng xích đạo. Phụ nữ trưởng thành nhanh hơn nhiều so với nam giới và cũng có chỉ số IQ trung bình cao hơn một chút so với nam giới. Ngoài ra, phụ nữ thường có thính giác tốt hơn so với nam giới. Đàn ông đổ mồ hôi nhiều hơn 40% so với phụ nữ.  Trẻ nhỏ khóc nhưng chúng không tiết ra nước mắt cho tới 1 - 3 tháng sau sinh. Cho mãi đến khi được 6 - 7 tháng tuổi, một đứa trẻ vẫn có thể thở và nuốt cùng một lúc. Điều này là nhiệm vụ bất khả thi đối với một người lớn. Cứ 500 người thì có một người sở hữu một mắt màu xanh và một mắt màu nâu. Những người có đôi mắt màu xanh có khả năng nhìn tốt hơn trong bóng tối. Trung bình, một người dành khoảng 5 năm để ăn trong suốt cuộc đời của mình. Ban ngày, số trẻ nam sinh ra nhiều hơn số trẻ nữ nhưng ban đêm thì ngược lại. Cười làm hạ lượng hoóc môn gây stress và tăng cường hệ thống miễn dịch. Trẻ em cười trung bình 400 lần/ngày trong khi con số này ở người lớn chỉ từ 15 - 100 lần/ngày. Đàn ông cười to hơn, dài hơn và thậm chí thường xuyên hơn so với phụ nữ. Hai trẻ song sinh không bao giờ có vân tay giống hệt nhau. Trong suốt cuộc đời của mình, bạn sẽ tiêu thụ khoảng 27,2 tấn thức ăn, tương đương trọng lượng của 6 con voi. Vào mùa xuân, trẻ em phát triển nhanh hơn so với bất kỳ mùa nào khác trong năm.  11% số người trên hành tinh của chúng ta thuận tay trái. Vào độ tuổi 70, 73% đàn ông vẫn còn khả năng quan hệ tình dục. Các nhà khoa học phát hiện, những người đang nói dối thường có xu hướng nhìn lên trên và sang phía bên trái của họ. Hầu hết đàn ông đều trải qua hiện tượng cương dương cứ 1 tiếng hoặc 1 tiếng rưỡi đồng hồ trong lúc ngủ. Trung bình, phụ nữ nói 7.000 từ mỗi ngày trong khi con số này ở đàn ông chỉ là 2.000. Bằng cách đi bộ thêm 20 phút mỗi ngày, một người trung bình sẽ đốt cháy được hơn 3kg chất béo trong một năm. Các nhà xã hội học phát hiện, thực trạng kinh tế càng tồi tệ thì váy của phụ nữ càng dài, và ngược lại, khi nền kinh tế tốt đẹp hơn, váy của các quý bà, quý cô do đó lại ngắn đi. 35% số người sử dụng các quảng cáo cá nhân cho việc hẹn hò đã kết hôn. ***** |
