Washington sẽ tăng cường hiện diện chính trị và quân sự trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton đã nhấn mạnh trong bài "Kỷ nguyên Thái Bình Dương của Mỹ"đăng trên tuần báo "Foreign Policy".
Tương lai nền chính trị sẽ được định đoạt ở châu Á, nhưng không phải Afghannistan hay Iraq và Hoa kỳ phải luôn có mặt tại trung tâm mọi diễn biến.
Khi mà cuộc chiến ở Iraq đang dần lùi xa và Hoa kỳ bắt đầu rút quân ra khỏi Afghanistan thì cũng là lúc mà đất nước này đang đứng trước một thời điểm quan trọng.
Hơn 10 năm qua, chúng ta đã dành những nguồn lực khổng lồ cho hai chiến trường đó và trong 10 năm tới chúng ta cần phải thông minh và có hệ thống khi lựa chọn địa điểm đầu tư thời gian và sức lực để làm sao chúng ta vẫn ở trong thế thượng phong nhằm duy trì quyền lãnh đạo, bảo vệ lợi ích và thăng tiến những giá trị của Mỹ. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của nghệ thuật điều hành đất nước trong thập kỷ tới , bởi vậy sẽ là tập trung tăng cường đầu tư một cách đáng kể vào khu vực Châu á- Thái bình dương trên tất cả các lĩnh vực như ngoại giao, kinh tế, chiến lược dài hạn v.v...
Châu á- Thái bình dương đang trở thành người dẫn dắt chủ yếu nền chính trị toàn cầu. Trải dài từ bán đảo Ấn độ cho tới bờ Tây Hoa kỳ , khu vực này nối liền hai biển lớn - Ấn độ dương và Thái bình dương , nơi mà tầm quan trọng của các tuyến hàng hải quốc tế cũng như các giá trị chiến lược khác ngày một gia tăng.
Nơi đây có tới gần một nửa dân số thế giới sinh sống với những cỗ máy chủ đạo của nền kinh tế toàn cầu, đồng thời cũng là nơi thải ra nhiều khí thải gây nên hiệu ứng nhà kính nhất. Đó cũng là quê hương các đồng minh chủ yếu của Hoa kỳ và một số thế lực đang lên chẳng hạn như TQ, Ấn độ và Indonesia.
Trong giai đoạn mà khu vực Châu Á - Thái bình dương đang xây dựng một nền an ninh cũng như cơ cấu kinh tế hoàn thiện hơn nhằm hỗ trợ cho phát triển ổn định và thịnh vượng thì những cam kết của Hoa kỳ lại càng có ý nghĩa hệ trọng. Điều này sẽ giúp củng cố cấu trúc mong đợi đó và bảo đảm đem lại những thành quả từ những nỗ lực lãnh đạo liên tục của Hoa kỳ trong thế kỷ XXI. Cũng tương tự như các cam kết của chúng ta sau Thế chiến II đã giúp thiết lập nên những mạng lưới các thể chế và các mối tương tác toàn diện vượt Đại Tây dương , bền vững với thời gian và rõ ràng là đã đem lại lợi ích gấp nhiều lần chi phí bỏ ra. Và chúng ta sẽ tiếp tục hành động như vậy.
Đã tới lúc Hoa kỳ cần thực hiện một sự đầu tư tương tự như vậy với tư cách là một cường quốc bên bờ Thái bình dương, đó chính là đường lối chiến lược của chính quyền của Tổng thống Barack Obama và chính sách này đã bắt đầu mang lại kết quả.
Với Iraq và Afghanistan còn đang trong giai đoạn chuyển đổi cùng những thách thức kinh tế nghiêm trọng trong nước, đã có những người trong chính giới Mỹ kêu gọi chúng tôi hãy thu dọn về nhà. Họ tìm kiếm một sự giảm bớt vai trò tham dự của chúng ta trên trường quốc tế để dồn sức giải quyết ưu tiên các vấn đề trong nước.
Những ý kiến vận động kiểu này cũng dễ hiểu, tuy nhiên lại sai lầm bởi lẽ chính những ai nói rằng chúng ta không thể tham dự thêm nữa vào đời sống quốc tế lại phải đối mặt với điều ngược lại - đó là dù có muốn thì chúng ta cũng không thể nào lùi lại được. Từ việc mở ra những thị trường mới cho các doanh nghiệp Hoa kỳ , đến hoạt động ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân và giữ trật tự an toàn , tự do thông thương trên các tuyến hàng hải quốc tế đã cho thấy hoạt động của chúng ta ở nước ngoài là then chốt đối với thịnh vượng và an ninh nội địa . Đã hơn 6 thập kỷ Hoa kỳ luôn phải chống chọi với lực hút " về nhà đi thôi" qua các cuộc tranh luận căng thẳng và cả lối tư duy " thắng - thua" ( nguyên văn là zero- sum logic - ND ) xuất phát từ đây, và một lần nữa , chúng ta vẫn phải tiếp tục hành động như đã hành động trong quá khứ.
Bên ngoài biên giới Hoa kỳ , người dân rất quan tâm muốn biết rõ mục tiêu tiếp tục tham gia lãnh đạo thế giới của chúng ta. Ở Á châu mọi người hỏi rằng liệu Hoa kỳ có thực sự sẽ ở lại đây không hay đang bị rối trí bởi những sự kiện ở đâu đó, và liệu chúng ta có khả năng đưa ra cũng như giữ vững các cam kết đáng tin cậy về kinh tế và chiến lược dài hạn, và liệu Hoa kỳ có thể đi từ cam kết đến hành động thực tế hay không. Câu trả lời của chúng ta là : chúng tôi có thể làm và chúng tôi sẽ làm.
Hỗ trợ cho tăng trưởng và sự năng động của châu Á là nhiệm vụ trọng tâm đối với quyền lợi kinh tế mang tính chiến lược của Hoa kỳ và đó là một trong những ưu tiên quan trọng của Tổng thống Obama. Các thị trường mở Á châu mang lại những cơ hội chưa từng có trong lịch sử ở các lĩnh vực như đầu tư, thương mại và tiếp cận công nghệ cao. Sự phục hồi kinh tế trong nước sẽ phụ thuộc vào xuất khẩu và khả năng đặt quan hệ kinh doanh của các công ty Mỹ đối với thị trường tiêu dùng to lớn đang trỗi dậy ở Á châu.
Đứng về nhận thức chiến lược, duy trì hòa bình, an ninh trong khu vực Châu Á- Thái bình dương càng ngày trở nên có ý nghĩa quyết định đối với tiến bộ toàn cầu, cho dù đó là việc bảo vệ tự do thông thương đi lại trên Biển Đông ( biển Nam Trung Hoa - nguyên văn) hay ngăn cản Bắc Triều tiên phát triển vũ khí hạt nhân , đảm bảo sự minh bạch, công khai các hoạt động quân sự của một số quốc gia lớn trong khu vực.
Bởi lẽ châu Á rất quan trọng đối với tương lai của Hoa kỳ nên một nước Mỹ dấn thân cũng sẽ có ý nghĩa sống còn đối với tương lai của Á châu. Hơn bao giờ hết trong lịch sử hiện đại ,khu vực này đang mong đợi chúng ta tham gia lãnh đạo và cùng kinh doanh. Chúng ta là là một cường quốc duy nhất có một mạng lưới các đồng minh mạnh mẽ trong khu vực, lại không hề có tham vọng lấn chiếm lãnh thổ, lãnh hải , đã từng nhiều năm liền cung cấp các dịch vụ và hàng hóa công cộng ( ví dụ như giữ gìn an ninh hàng hải chống cướp biển, dự báo bão, sóng thần , động đất, cứu hộ v.v...- ND ).
Cùng với các đồng minh, chúng ta đã cam kết về an ninh khu vực trong mấy thập niên - chẳng hạn như cùng tuần tra bảo vệ an ninh đường giao thông trên biển giúp gìn giữ ổn định và tạo môi trường cho tăng trưởng. Chúng ta đã hỗ trợ hàng tỷ con người trong khu vực này hội nhập với nền kinh tế toàn cầu bằng việc thúc đẩy nâng cao hiệu năng của nền kinh tế, trao quyền cho xã hội và mở rộng hơn các mối liên kết giữa người dân với nhau.
Hoa kỳ hiện là đối tác đầu tư và thương mại chủ yếu , đồng thời là nguồn của các sáng chế và đổi mới đang mang lại lợi ích cho người lao động cũng như các doanh nghiệp ở cả hai bờ Thái bình dương. Hàng năm có khoảng 350.000 sinh viên Châu Á theo học tại Hoa kỳ và đây cũng chính là quán quân của thị trường tự do và là nơi bảo vệ mạnh mẽ các quyền con người mang tính phổ quát.
Tổng thống Obama đã chỉ đạo kết nối toàn bộ chính phủ Hoa kỳ để thực hiện các nỗ lực bền bỉ và đa diện nhằm bao quát hết vai trò không ai thay thế được tại Thái bình dương. Thông thường thì đó là những nỗ lực thầm lặng. Có rất nhiều công việc của chúng ta không được phô diễn ra bên ngoài, vì bản chất công việc - đó là việc đầu tư lâu dài bao giờ cũng ít ồn ào hơn là những cuộc khủng hoảng hiện đang tiếp diễn, và vì lý do của cuộc cạnh tranh với những khu vực khác trên thế giới.
Với tư cách là Ngoại trưởng, tôi đã phá vỡ truyền thống và chọn Châu Á là điểm đến cho chuyến công du đầu tiên ra nước ngoài . Từ đó tới nay tôi đã 7 lần tới nơi đây và có diễm phúc được chứng kiến tận mắt quá trình chuyển đổi nhanh chóng đang diễn ra như thế nào, khẳng định rằng tương lai của Hoa kỳ gắn kết chặt chẽ với tương lai của Châu á- Thái bình dương.
Sự trở lại Châu Á mang tính chiến lược của Mỹ một cách logic rất phù hợp với
những nỗ lực nhằm bảo đảm và củng cố sự lãnh đạo toàn cầu của Hoa kỳ.
Thành công của sự trở lại này đòi hỏi phải duy trì và ưu tiên hơn nữa sự đồng thuận của hai đảng phái chính trị về tầm quan trọng của Châu á- Thái bình dương đối với lợi ích quốc gia của chúng ta. Trong những thập niên qua,chúng ta đã tìm phương thức thiết lập nên truyền thống mạnh mẽ mà theo đó các Tổng thống và ngoại trưởng thuộc cả hai đảng ( Dân chủ và Cộng hòa - ND ) đều tham dự vào những vấn đề của khu vực này. Điều này đòi hỏi phải có sự thực thi thông minh chiến lược khu vực đã được vạch ra nhằm đáp ứng các lựa chọn toàn cầu của Hoa kỳ.
Vậy chiến lược khu vực thực chất là gì ? Trước tiên, đó là những tuyên bố đảm bảo các cam kết mà tôi gọi là chính sách ngoại giao " dàn trận trước". Điều này có nghĩa là tiếp tục phái đến tất cả các quốc gia cũng như mọi nơi, mọi nẻo ở Châu á- Thái bình dương tất cả lực lượng thuộc mọi cấp độ của ngành ngoại giao Mỹ- từ quan chức cao cấp nhất, các chuyên viên phát triển, các nhóm liên ngành cùng lực lượng thường trực. Chiến lược của chúng ta sẽ phải tính đến , đồng thời kịp thời thích ứng với mọi biến chuyển đầy kịch tính diễn ra khắp Châu Á. Trên quan điểm đó, công tác ngoại giao của chúng ta sẽ tiến hành theo 6 hướng cơ bản sau :
1. Củng cố các mối tương tác an ninh song phương với các đồng minh.
2. Làm sâu sắc hơn các quan hệ công tác với những cường quốc mới nổi, kể cả TQ
3. Tham dự cùng các thể chế đa phương trong khu vực,
4. mở rộng thương mại và đầu tư.
5. Tạo dựng hiện diện quân sự có sự ủng hộ rộng rãi.( nguyên văn :Broad-base military presence)
6. Đề cao dân chủ và nhân quyền
Do vị trí địa lý có một không hai mà Hoa kỳ đồng thời là một cường quốc ở cả Đại Tây dương và Thái bình dương. Chúng ta tự hào vì sự hợp tác với Châu Âu và còn vì tất cả những gì mà họ đã mang lại. Giờ đây thách thức đối với chúng ta là xây dựng mạng lưới hợp tác cùng các thể chế trong toàn vùng Thái bình dương , bền vững và phù hợp với lợi ích và các giá trị của Hoa kỳ như mạng lưới mà chúng ta đã xây dựng trên khắp khu vực Đại Tây dương. Đó là tiêu chí cho các nỗ lực của chúng ta trong các lĩnh vực nêu trên.
Các hiệp ước đồng minh của chúng ta ký với Nhật bản, Hàn Quốc, Úc, Philippines và Thái lan là điểm tựa đối với chiến lược quay trở lại Châu Á- Thái bình dương. Chúng đã góp phần bảo đảm hòa bình và an ninh trong khu vực trong suốt hơn nửa thế kỷ, định hình môi trường thuận lợi cho sự thăng tiến vượt bậc về kinh tế của cả khu vực, đồng thời là cơ sở cho sự hiện diện của Hoa kỳ ,nâng cao vai trò lãnh đạo của chúng ta trong khu vực ngay cả trong những thời khắc thử thách về an ninh.
Ngay cả khi các hiệp ước đồng minh đã rất thành công thì chúng ta cũng không thể duy trì hiện tình một cách đơn giản - mà chúng ta cần cập nhật chúng theo sự thay đổi của thế giới. Trong những nỗ lực theo định hướng này, chính quyền của Tổng thống Obama đã tuân theo 3 nguyên tắc cốt lõi sau :
1. Chúng ta phải duy trì sự đồng thuận chính trị về các mục tiêu cốt lõi của các đồng minh .
2. Chúng ta phải đảm bảo rằng các đồng minh đủ nhanh nhạy và có khả năng thích ứng để làm sao họ có thể ứng phó với các thử thách một cách thành công, đồng thời biết nắm bắt các cơ hội mới.
3. Chúng ta phải đảm bảo rằng năng lực quốc phòng và hạ tầng viễn thông của các đồng minh luôn đủ khả năng tác chiến và hậu cần để có thể ngăn cản sự khiêu khích đa dạng từ phía các tác nhân với tư cách là một quốc gia hoặc không là quốc gia ( ví dụ như các tổ chức khủng bố...- ND)
Quan hệ đồng minh với Nhật bản , được ví như viên đá tảng làm nền móng cho hòa bình và ổn định trong khu vực đang cho thấy chính quyền Obama thực hiện những nguyên tắc trên trong cuộc sống như thế nào. Chúng ta chia sẻ tầm nhìn về một trật tự ổn định trong khu vực với những luật lệ giao thông rõ ràng - từ sự tự do thông thương trên biển cho tới thị trường tự do và cạnh tranh lành mạnh. Chúng ta đã thỏa thuận về một số sắp đặt mới bao gồm việc chính phủ Nhật bản
đóng góp hơn 5 tỷ USD để bảo đảm cho sự hiện diện lâu dài của các lực lượng vũ trang Hoa kỳ ở Nhật, trong khi đó vẫn tăng cường triển khai các hoạt động hợp tác tình báo, thăm dò, trinh sát do thám nhằm phát hiện và đối phó kịp thời các thách thức an ninh khu vực, cũng như việc chia sẻ thông tin nhằm vào các mối đe dọa trên mạng .
Chúng ta đã ký thỏa thuận về " không gian mở" ( Open Skies) cho phép tăng cường mối giao lưu giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp và người dân với người dân, đã khởi động cuộc đối thoại chiến lược về Châu Á- Thái bình dương và cùng sát cánh hợp tác trên cương vị là hai nhà tài trợ lớn nhất tại Afghanistan.
Cũng tương tự như vậy, quan hệ đồng minh của chúng ta với Hàn quốc đã trở nên mạnh mẽ và được phối hợp hành động tốt hơn, chúng ta sẽ tiếp tục phát triển các năng lực của cả hai bên để ngăn chặn và đáp trả sự khiêu khích của Bắc Triều tiên. Chúng ta đã thỏa thuận về một kế hoạch đảm bảo quá trình chuyển giao thành công việc chỉ huy tác chiến khi xảy ra chiến sự , đồng thời mong đợi thỏa thuận tự do thương mại Hoa kỳ- Hàn quốc sẽ được thông qua.
Quan hệ đồng minh giữa chúng ta đã bước lên diễn đàn quốc tế qua việc cùng hợp tác tham gia G-20 và cuộc gặp thượng đỉnh về an ninh hạt nhân cũng như các nỗ lực chung ở Haiti và Afghanistan.
Chúng ta cũng mở rộng quan hệ đồng minh với Úc từ hợp tác trong khu vực Thái bình dương cho đến Ấn độ - Thái bình dương và thực tế đây là sự hợp tác mang tính toàn cầu. Trong việc giải quyết các vấn đề từ an ninh mạng cho tới Afghanistan hay sự nổi dậy gần đây ở một số quốc gia Ả rập và củng cố cấu trúc an ninh khu vực Châu Á- Thái bình dương, Úc đã đưa ra những ý kiến tư vấn và sự cam kết không thể thiếu được.
Tại Đông Nam Á chúng ta đang làm mới và tăng cường mối quan hệ đồng minh với Philippines và Thái lan, ví dụ như đã tăng số lượng các chuyến viếng thăm của tàu chiến tới Phillipines, cùng hợp tác đào tạo lực lượng chống khủng bố Filipino trong khuôn khổ Chiến Dịch Lực lượng Biệt kích Hỗn hợp Đặc biệt ở Mindanao. Tại Thái lan - đồng minh lâu đời nhất của Hoa kỳ ở Châu Á, chúng ta đang cùng thiết lập nên trung tâm trợ giúp nhân đạo và giảm nhẹ thiên tai tầm cỡ khu vực
Cứ mỗi lần nước Mỹ thất bại thì chúng ta đều đã lại vượt qua bằng sự sáng tạo và đổi mới. Năng lực quay trở lại cuộc chơi một cách mạnh mẽ hơn của Hoa kỳ là không ai sánh kịp trong lịch sử đương đại. Ngọn nguồn của sức mạnh đó được tuôn trào từ mô hình xã hội tự do- dân chủ và tự do kinh doanh, đó là thứ mô hình cho đến nay vẫn là cội nguồn của sự phồn vinh và tiến bộ mãnh liệt nhất mà nhân loại biết đến.
Ngay cả khi tăng cường các quan hệ song phương chúng ta vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác đa phương bởi lẽ chúng ta tin tưởng rằng việc đề cập tới những thách thức xuyên quốc gia phức tạp hiện nay mà Châu Á đang phải đối mặt đòi hỏi một số các thể chế có năng lực tổ chức các hành động tập thể. Một cấu trúc khu vực mang tính chất thiết thực, chặt chẽ ở Á châu sẽ góp phần củng cố hệ thống quy tắc và trách nhiệm, từ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho tới bảo đảm quyền tự do dịch chuyển trên biển là cơ sở cho một trật tự quốc tế hiệu quả.
Theo quan điểm đa phương thì một hành vi có trách nhiệm luôn được đánh giá là hợp pháp và đáng tôn trọng, và chúng ta có thể cùng hành động để kiềm chế những kẻ phá hoại hòa bình, làm xói mòn sự ổn định và thịnh vượng.
Bởi vậy Hoa kỳ đã tham gia đầy đủ vào các thể chế đa phương của khu vực, ví dụ như diễn đàn ASEAN, APEC , và điều đáng lưu tâm là sự tham gia của chúng ta vào các thể chế khu vực chỉ có thể bổ sung mà không thay thế các mối liên hệ song phương của chúng ta. Hiện nay trong khu vực đang có nhu cầu muốn Hoa kỳ đóng một vai trò tích cực trong việc đề ra chương trình nghị sự của các thể chế đó .Tất nhiên, Hoa kỳ cũng có lợi ích khi các thể chế đó tỏ ra hiệu quả và có trách nhiệm.
Bởi vậy Tổng thống Obama sẽ tham gia vào cuộc gặp thượng đỉnh Đông Á lần đầu tiên vào tháng 11 tới và để dọn đường, Hoa kỳ đã mở văn phòng phái đoàn của mình tại ASEAN ở Jakarta và ký kết Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác với ASEAN.
Tâm điểm chú ý của chúng ta là phát triển một chương trình nghị sự hướng nhiều hơn tới kết quả cụ thể và góp phần như một công cụ để thực hiện các nỗ lực nhằm giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông ( nguyên văn biển Nam Trung Hoa ).Trong năm 2010, tại Diễn đàn khu vực ASEAN tại Hà nội , Hoa kỳ đã hỗ trợ hình thành một nỗ lực chung tầm cỡ khu vực nhằm bảo vệ quyền tiếp cận và đi lại tự do qua Biển Đông ( Nam Trung Hoa ), đồng thời ủng hộ các nguyên tắc quốc tế cơ bản trong việc xác định các yêu sách về lãnh thổ, lãnh hải trong vùng biển Đông ( Nam Trung Hoa).Đó là một sự đảm bảo có ý nghĩa khi có tới một nửa lượng hàng hóa thương mại của thế giới thường xuyên lưu chuyển qua vùng nước này.
Năm vừa qua, chúng ta đã đi được một bước dài trong việc bảo vệ lợi ích sống còn của Hoa kỳ liên quan đến sự ổn định và tự do hàng hải , đồng thời đã có những bước đi đầu trên con đường ngoại giao đa phương bền vững cùng các bên có yêu sách lãnh thổ ở Biển Đông ( Nam Trung Hoa), nhằm tìm giải pháp hòa bình , tuân thủ các nguyên tắc của Luật pháp quốc tế.
Hoa kỳ cũng hành động để củng cố vai trò của APEC như một thể chế quan trọng hàng đầu của khu vực , hướng tới mục tiêu tăng cường hội nhập kinh tế và giao thương trong vùng Thái bình dương.
Sau lời kêu gọi mạnh mẽ hồi năm ngoái của một nhóm ủng hộ thành lập khu vực mậu dịch tự do ở Châu Á - Thái bình dương, Tổng thống Obama sẽ chủ trì cuộc gặp thượng đỉnh nguyên thủ các quốc gia APEC được tổ chức vào tháng 11-2011 tại Hawaii. Chúng ta cam kết làm bền vững hơn nữa APEC với tư cách là một thể chế kinh tế hàng đầu khu vực Châu Á- Thái bình dương, đưa ra một chương trình nghị sự về kinh tế theo cách làm sao để có thể tập hợp được cả các nền kinh tế phát triển cùng các nền kinh tế mới nổi lên, hướng tới mục tiêu là khuyến khích tự do thương mại, đầu tư , đồng thời xây dựng và cải thiện tăng cường năng lực của các chế độ điều hành.
APEC với hoạt động của mình sẽ hỗ trợ tăng trưởng xuất khẩu của Mỹ đồng thời tạo thêm việc làm chất lượng cao trong nước, trong khi đó tiếp tục thúc đẩy sự tăng trưởng trong toàn khu vực. APEC còn cung cấp các phương cách quan trọng để xây dựng nên những chương trình mở rộng nhằm giải phóng tiềm năng phát triển kinh tế mà phụ nữ đang nắm giữ. Cũng vì lẽ đó, Hoa kỳ cam kết cùng hành động với các đối tác của mình trên một hành trình đầy tham vọng hướng tới một Kỷ nguyên Tham dự ( nguyên văn Participation Age ),nơi mà mỗi cá nhân không phụ thuộc vào giới tính hay các đặc trưng khác đều là một thành viên có đóng góp và được quý trọng trên thị trường toàn cầu.
Cùng với những cam kết đối với các thể chế đa phương quy mô to lớn, chúng ta đã tích cực khởi xướng và quảng bá rộng rãi một số diễn đàn, hội thảo và nhóm chuyên gia từ các quốc gia liên đới để bàn luận thẳng thắn những thách thức đặc thù riêng , chẳng hạn như chúng ta đã đưa ra Sáng Kiến Hạ lưu sông Mêkông nhằm hỗ trợ giáo dục đào tạo, y tế, các chương trình môi trường tại Cămpuchia, Lào, Thái lan và Việt nam. Hay như Diễn đàn các đảo nhỏ Thái bình dương, nơi mà Hoa kỳ hỗ trợ các thành viên đối phó với những thách thức của quá trình biến đổi khí hậu, tình trạng đánh bắt cá tới mức cạn kiệt và vấn đề tự do hàng hải. Chúng ta cũng bắt đầu vận động hình thành các hình thức hợp tác 3 bên giữa các quốc gia khác nhau như Mông cổ, Indonesia,Nhật bản, Kazkhstan và Hàn quốc. Chúng ta đang đưa ra những đề xuất nhằm củng cố sự phối hợp và cùng tham gia giữa 3 cường quốc trong khu vực Châu Á- Thái bình dương là TQ, Ấn độ và Mỹ.
Trên tất cả các hướng hành động khác nhau chúng ta luôn tìm cách để định hình và tham dự trong một cấu trúc khu vực có trách nhiệm, uyển chuyển và hữu hiệu, đồng thời đảm bảo rằng nó phải gắn kết được với cấu trúc toàn cầu rộng lớn hơn góp phần bảo vệ sự ổn định thương mại quốc tế và nâng cao các giá trị của chúng ta.
Ảnh minh họa: soha.vn Điểm nhấn trong hợp tác kinh tế với APEC là duy trì các cam kết quan trọng của Hoa kỳ nhằm nâng cao năng lực điều hành kinh tế của chính quyền - đó là một trụ cột của nền ngoại giao Mỹ. Tiến bộ kinh tế càng ngày càng phụ thuộc vào các mối quan hệ ngoại giao mạnh mẽ và ngược lại, các tiến bộ trong ngoại giao lại phụ thuộc rất nhiều vào quan hệ kinh tế sâu, rộng. Lẽ tự nhiên là việc chú trọng khuyến khích cho sự thịnh vượng của Mỹ cũng có nghĩa là phải chú trọng nhiều hơn tới tự do thương mại và hội nhập kinh tế ở Châu Á- Thái bình dương. Khu vực này đã sản xuất ra hơn một nửa tổng sản lượng hàng hóa và gần một nửa giao dịch thương mại toàn cầu. Chúng ta phấn đấu đạt mục tiêu của Tổng thống Obama nêu ra là tăng gấp đôi xuất khẩu từ nay tới năm 2015 và đang tìm kiếm các cơ hội kinh doanh nhiều hơn ở Á châu. Năm ngoái, xuất khẩu của Mỹ sang khu vực Châu Á- Thái bình dương đạt con số $320 tỷ , tạo ra 850 .000 việc làm , bởi vậy, có nhiều điều cổ vũ cho chính sách quay lại Á châu.
Khi đàm luận với các đồng nghiệp Châu Á có người đã phát biểu : chúng tôi mong muốn Hoa kỳ là một đối tác dấn thân và sáng tạo giúp cho sự thịnh vượng và khởi sắc của thương mại và các giao dịch tài chính ở khu vực. Bởi vì tôi đang phát biểu với lãnh đạo doanh nghiệp đến từ khắp nước Mỹ nên điều nghe được quả là rất quan trọng đối với quyết tâm của chúng ta nhằm tăng xuất khẩu và tận dụng các cơ hội đầu tư trên thị trường Châu Á đầy năng động.
Tháng 3 vừa rồi trong kỳ họp APEC ở Washington và sau đó vào tháng 7 ở Hongkong tôi đưa ra 4 thuộc tính mà tôi cho là những đặc trưng của một sự cạnh tranh kinh tế lành mạnh , đó là Mở, Tự do, Minh bạch và Công bằng. Thông qua sự dấn thân ở Châu Á- Thái bình dương chúng ta sẽ hỗ trợ định hình những nguyên tắc đó và cho thế giới thấy giá trị của chúng.
Chúng ta đang đàm phán các thỏa thuận thương mại cắt giảm thuế với chuẩn mực cao hơn về cạnh tranh lành mạnh khi mở ra các thị trường mới. Chẳng hạn như Hiệp định về Tự do Thương mại giữa Hoa kỳ và Hàn quốc sẽ giảm thuế đối với 95% các mặt hàng tiêu dùng và công nghiệp xuất xứ từ Mỹ trong vòng 5 năm , như vậy sẽ tạo ra khoảng 70.000 việc làm ở Hoa kỳ. Chỉ xét riêng việc cắt giảm thuế đã giúp tăng xuất khẩu hàng hóa Mỹ lên $10 tỷ, đồng thời tạo ra tăng trưởng 6% cho nền kinh tế Hàn quốc. Điều này sẽ hình thành sân chơi bình đẳng cho các nhà sản xuất và công nhân ngành ôtô Mỹ. Như vậy, dù bạn là nhà sản xuất máy móc Mỹ hay nhà xuất khẩu hóa chất Hàn quốc thì hiệp định này sẽ hạ thấp hàng rào thuế quan đã ngăn cản bạn có thêm khách hàng mới.
Chúng ta cũng đạt được tiến bộ trong đàm phán thành lập tổ chức Đối tác Xuyên Thái bình dương ( TTP ) có ý nghĩa tập hợp các nền kinh tế trong khu vực Thái bình dương - phát triển và đang phát triển vào một cộng đồng thương mại . Mục tiêu của chúng ta không chỉ là tạo ra nhiều tăng trưởng hơn mà chính là tăng trưởng có chất lượng cao hơn. Chúng ta tin tưởng rằng các thỏa thuận thương mại cần phải bao gồm những biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ người lao động, môi trường, sở hữu trí tuệ và các sáng chế.Chúng cũng cần khuyến khích dòng chảy tự do của công nghệ thông tin và sự lan tỏa công nghệ xanh, đồng thời cải thiện hệ thống điều hành và các chuỗi cung ứng.
Cuối cùng thì mọi tiến bộ của chúng ta sẽ đều được đo bằng chất lượng cuộc sống của người dân - bất kể đàn ông hay đàn bà đều được làm việc trong sự tôn trọng nhân phẩm, lĩnh lương khá, nuôi sống gia đình khỏe mạnh, dạy dỗ con cái và có cơ hội cải thiện tương lai cho các thế hệ mai sau. Chúng ta hy vọng rằng thỏa thuận TTP với các chuẩn mực cao sẽ là hình mẫu cho các thỏa thuận sau này và sẽ phát triển thành nền móng của các tương tác khu vực tầm cỡ lớn hơn và tất nhiên sẽ phục vụ cho tự do thương mại trong khu vực Châu á- Thái bình dương.
Để đạt được cân bằng giao thương chúng ta cần có sự cam kết 2 chiều, đó là bản chất của cán cân thương mại và nó không thể có được bằng cách áp đặt một chiều. Bởi vậy chúng ta hành động trong khuôn khổ APEC, G-20 và các mối quan hệ song phương nhằm quảng bá cho các thị trường tự do với ít ràng buộc về xuất khẩu, minh bạch hơn và cam kết toàn diện về công bằng. Các doanh nghiệp và người lao động Hoa kỳ cần một sự tự tin rằng họ đang chơi trên một sân chơi bằng phẳng, với những luật chơi biết trước về mọi thứ, từ sở hữu trí tuệ cho đến sáng tạo mang tính bản địa.
Sự tăng trưởng kinh tế ngoạn mục của Châu Á trong thập niên qua và tiềm năng tiếp tục tăng trưởng trong tương lai phụ thuộc vào môi trường an ninh và ổn định mà bấy lâu nay được quân đội Hoa kỳ đảm bảo, đó là lực lượng gồm hơn 50,000 nam, nữ quân nhân đang phục vụ ở Nhật bản và Hàn quốc. Những thách thức của ngày hôm nay đang nhanh chóng làm thay đổi khu vực - từ những tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải cho tới các mối đe dọa mới đối với tự do dịch chuyển trên biển hay ảnh hưởng ngày càng khủng khiếp của các thảm họa thiên tai. Tất cả những điều đó đòi hỏi Hoa kỳ phải bố trí lực lượng quân đội sao cho đáp ứng được các tiêu chí : phân bố hợp lý về lãnh thổ, thao tác được lâu dài và ổn định về chính trị.
Chúng ta đang làm mới những thỏa thuận về căn cứ quân sự với các đồng minh ở Bắc Á theo tinh thần giữ vững những cam kết chắc như đá tảng, đồng thời tăng cường sự hiện diện ở Đông Nam Á và Ấn độ dương. Chẳng hạn như Hoa kỳ sẽ bố trí tàu chiến hoạt động gần bờ tới Singapore và đang nghiên cứu các hình thức khác nhau để quân đội hai nước cùng tập trận và thao tác. Mỹ và Úc đã thỏa thuận trong năm nay sẽ thăm dò khả năng tăng thêm sự hiện diện quân sự tại Úc nhằm gia tăng các cơ hội thao diễn và tập trận chung.
Chúng ta cũng đang tìm hiểu phương cách gia tăng hoạt động tiếp cận ở Đông Nam Á và khu vực Ấn độ dương đồng thời làm sâu sắc thêm những mối liên hệ với các đồng minh và đối tác ở đây.
Để thích ứng được với những thách thức mới trong khu vực , không có cách nào khác là Hoa kỳ phải trả lời được câu hỏi : bằng cách nào chúng ta hoạch định ra một chủ thuyết hướng dẫn hành động, phản ánh đầy đủ mối liên hệ ngày càng gia tăng giữa Ấn độ dương và Thái bình dương.
Trên cơ sở đó, một sự bố trí và phân bố lực lượng chung trong vùng sẽ tạo nên những lợi thế quan trọng. Hoa kỳ sẽ ở một vị thế thuận lợi hơn để hỗ trợ các sứ mệnh nhân đạo; và một điểm nữa không kém phần quan trọng là sự hợp tác cùng các đồng minh và đối tác sẽ tạo nên bức tường vững chắc ngăn cản những mối đe dọa hoặc nỗ lực phá hoại ngầm hòa bình và ổn định trong khu vực.
Tuy nhiên, có một thứ còn mạnh hơn cả lực lượng quân sự hay tầm cỡ của nền kinh tế của chúng ta, và nó cũng là tài sản có uy lực lớn nhất của đất nước - đó chính là sức mạnh từ những giá trị của Hoa kỳ, đặc biệt là sự ủng hộ kiên định của chúng ta đối với dân chủ và nhân quyền. Điều này đã nói lên đặc trưng sâu sắc nhất của dân Mỹ và cũng là trung tâm của nền ngoại giao Hoa kỳ,kể cả chiến lược quay trở lại Châu Á - Thái bình dương của chúng ta.
Trong khi làm sâu sắc sự can dự cùng các đối tác có những bất đồng về những vấn đề nêu trên, chúng ta sẽ tiếp tục cố gắng thuyết phục họ tiến hành cải cách nhằm cải thiện năng lực điều hành, bảo vệ quyền con người và đề cao tự do chính trị..............
Chúng ta không thể và không bao giờ muốn áp đặt hệ thống của mình lên các quốc gia khác, nhưng chúng ta tin chắc rằng có một số giá trị có ý nghĩa toàn cầu mà người dân của mọi dân tộc trên thế giới, kể cả ở Châu Á , cùng chia sẻ - và đó chính là những giá trị nội tại đối với những đất nước ổn định,hòa bình và thịnh vượng.
Rút cục thì điều này hoàn toàn tùy thuộc vào nhân dân Châu Á khi họ theo đuổi quyền và nguyện vọng của mình, cũng giống như những điều mà chúng ta đã thấy trên thế giới.
Trong thập kỷ trước chính sách đối ngoại của chúng ta đã chuyển từ hưởng lợi từ nền hòa bình được thiết lập sau chiến tranh lạnh sang những cam kết ở Iraq và Afghanistan. Nay những cuộc chiến đó đang dần lùi xa thì chúng ta sẽ phải nỗ lực nhiều hơn để kịp xoay chuyển phù hợp với cục diện toàn cầu mới .
Chúng ta cũng biết rằng những cục diện mới đó đòi hỏi chúng ta phải sáng tạo, phải cạnh tranh và lãnh đạo theo cách mới. Thay vì rút ra khỏi công việc toàn cầu chúng ta cần dấn bước về phía trước và đổi mới lãnh đạo. Trong thời buổi khan hiếm nguồn lực , không còn nghi ngờ gì về việc chúng ta cần phải đầu tư vào nơi đem lại thu hoạch lớn nhất , và do vậy Châu Á- Thái bình dương chính là cơ hội trong thế kỷ XXI đối với Mỹ.
Tất nhiên các khu vực khác của thế giới vẫn rất quan trọng. Châu Âu là quê hương của phần lớn các đồng minh truyền thống của chúng ta sẽ vẫn là đối tác gần gũi nhất luôn đồng hành cùng Hoa kỳ để đối phó với hầu hết các thử thách khẩn cấp toàn cầu. Chúng ta đang đầu tư để nâng cấp các cấu trúc của quan hệ đồng minh truyền thống đó.
Nhân dân vùng Trung Đông và Bắc Phi đang khởi sự trên con đường mới nhưng đã có những ảnh hưởng toàn cầu sâu sắc , trong giai đoạn chuyển đổi của khu vực Hoa kỳ cam kết một sự hợp tác tích cực và bền vững.
Châu Phi vốn có sẵn một tiềm năng rất lớn nhưng chưa được khai thác để phục vụ phát triển kinh tế và chính trị trong những năm tới . Các quốc gia láng giềng của chúng ta ở Tây bán cầu còn chưa là các đối tác xuất khẩu lớn nhất của Mỹ và họ cũng đang đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong các lĩnh vực chính trị và kinh tế toàn cầu. Tất cả các khu vực đó của thế giới đều mong muốn Hoa kỳ can dự và dẫn đầu.
Và chúng ta đã sẵn sàng dẫn đầu. Giờ đây tôi nhận thức rõ rằng có một số người đặt câu hỏi về việc các lực lượng Hoa kỳ đang đóng quân trên toàn thế giới. Trước đây chúng ta cũng từng nghe thấy những điều này. Vào cuối cuộc chiến Việt nam đã có cả một đội quân các nhà bình luận toàn cầu cổ xúy cho lập luận rằng nước Mỹ đã rút lui và đề tài này đôi khi vẫn được nhắc lại trong những thập kỷ qua.
Thế nhưng cứ mỗi lần nước Mỹ thất bại thì chúng ta đều đã lại vượt qua bằng sự sáng tạo và đổi mới. Năng lực quay trở lại cuộc chơi một cách mạnh mẽ hơn của Hoa kỳ là không ai sánh kịp trong lịch sử đương đại. Ngọn nguồn của sức mạnh đó được tuôn trào từ mô hình xã hội tự do- dân chủ và tự do kinh doanh, đó là thứ mô hình cho đến nay vẫn là cội nguồn của sự phồn vinh và tiến bộ mãnh liệt nhất mà nhân loại biết đến.
Tôi đã nghe thấy ở những nơi tôi từng đặt chân đến rằng thế giới này vẫn cần Hoa kỳ dẫn đầu. Quân đội của chúng ta cho tới nay vẫn là mạnh nhất, nền kinh tế của chúng ta cho đến nay vẫn lớn nhất thế giới và người lao động của chúng ta vẫn có năng suất cao nhất. Cả thế giới đều biết đến nhiều trường đại học Mỹ. Bởi vậy không còn lý do để nghi ngờ một sự thật là nước Mỹ đủ khả năng để bảo đảm và duy trì vai trò dẫn đầu thế giới trong thế kỷ này, như nó đã làm trong thế kỷ trước.
Khi chúng ta tiến lên phía trước để đánh dấu sự dấn thân ở Châu Á- Thái bình dương cho 60 năm tiếp theo, chúng ta cần ghi nhớ tạc dạ di sản chính trị mà hai đảng ( Dân chủ và Cộng hòa - ND) đã gây dựng nên giúp định hình con đường mà chúng ta đã can dự vào 60 năm qua . Đồng thời chúng ta cần chú trọng tới từng bước đi ngay trên nước Mỹ, đó là gia tăng tiết kiệm, cải cách hệ thống tài chính, nhờ cậy ít hơn vào các khoản vay và khắc phục sự chia rẽ giữa hai đảng ( Dân chủ và Cộng hòa- ND ) - chỉ có như vậy mới có thể bảo đảm và duy trì vai trò dẫn đầu của Hoa kỳ trên thế giới.
Đó không phải là một sự chuyển hướng dễ dàng, nhưng chúng ta đã đi được những bước chân đầu tiên từ hai năm rưỡi nay và chúng ta cam kết rằng đây là những nỗ lực ngoại giao quan trọng nhất của chúng ta hiện nay.
Tamnhin.net
- Phạm Gia Minh lược dịch theo Foreign Policy
