Gadhafi và cơ may tị nạn ở châu Phi?
Sau khi bị các nhà lãnh đạo Ảrập xa lánh,từ những năm 1990 đại tá Gaddafi chuyển mục tiêu Chiến lược xuống châu Phi nhằm nâng cao vị thế quốc tế của mình, Đây là điều dễ hiểu vì nếu tiền của Libya không thể mua được ảnh hưởng cho Gadhafi tại các nước Ảrập giàu có, thì trái lãi nó phát huy được tác dụng ở những nước châu Phi nghèo khó: Đi kèm với khoản đầu tư lớn của Libya vào các nước châu Phi, từ xây dựng đường xá đến hỗ trợ tài chính cho tổ chức Liên minh châu Phi (AU),mỗi lần viếng thăm các nước này Gadhafi còn ra lệnh cho đoàn xe hộ tống ném tiền qua cửa sổ xe cho người nghèo.
Năm 2008, một số lãnh đạo tinh thần ở châu Phi đã tung hô Gadhafi là "Vua của các vị vua" (Ảnh: AFP).Trong khi không ít chính trị gia nổi tiếng ở lục địa đen như Nelson Mandela coi Gadhafi là "Nhà lãnh đạo anh em".
Dựa vào ảnh hưởng ngày càng tăng, Gadhafi coi châu Phi thuộc về mình và kêu gọi thành lập "Hợp chủng quốc châu Phi" đối chọi với Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu.
Nhiều nhà lãnh đạo châu Phi có sự khác biệt về quan điểm với Gadhafi, nhưng họ thừa nhận đây là một nhà cách mạng của châu lục kể từ khi đảo chính lên nắm quyền ở Libya năm 1969. Tổng thống Uganda Yoweri Museveni hồi tháng 2 bình luận: "Ở châu Phi, chúng ta đã hưởng lợi từ một số nhà lãnh đạo có đầu óc độc lập như Gamal Nasser của Ai Cập, Mwalimu Nyerere của Tanzania và Samora Machel của Mozambique". "Do đó tôi tin rằng Gadhafi vốn có đầu óc độc lập đã có những đóng góp tích cực cho Libya cũng như cho châu Phi và Thế giới thứ ba. Chúng ta cũng nên nhớ rằng ông ấy là người đã xoá bỏ các căn cứ quân sự của Mỹ và Anh khỏi Libya kể từ khi lên cầm quyền", BBC dẫn lời ông Museveni nói thêm.
Dường như các nhà lãnh đạo châu Phi đang lo ngại rằng chính phủ mới của Libya có thể đi ngược với chính sách của Gadhafi là buông châu Phi và hướng sang các nước Ảrập vốn ủng hộ NATO can thiệp vào Libya.Có sự hỗ trợ của NATO, Libya sẽ trở thành một "con rối" của phương Tây. Vì lý do này, Liên minh châu Phi (AU) đến nay vẫn từ chối công nhận Chính quyền chuyển tiếp (NTC) của phe nổi dậy .AU cũng không ủng hộ toà án quốc tế truy tố Gadhafi các tội ác chiến tranh.
Tuy nhiên, hiện nay không có nhiều nước châu Phi sẵn lòng dang tay che chở cho Gadhafi.
Burkina Faso từng được cho là đã mời nhà lãnh đạo thất thế của Libya sang tị nạn nhưng nay lại phủ nhận. Quốc gia nghèo này đang phải phụ thuộc vào viện trợ của Pháp, một nước tham gia liên quân đánh chế độ Gadhafi ở Libya.
Đại tá Muammar Gadhafi một thời "làm mưa làm gió" ở Libya và châu Phi. Ảnh: Telegraph.
Theo học giả Shadrack Ghutto của Đại học Nam Phi, đại tá Gaddafi sẽ thuận lợi hơn nếu tìm cách tị nạn ở những nước châu Phi có quyền lực như Nam Phi hoặc Nigeria. "Bất cứ nước nào quyết định cho ông ấy tị nạn đều phải đủ mạnh để chống đỡ trước sức ép chính trị và kinh tế từ phương Tây", ông Ghutto lý giải.
Nigeria từng chứa chấp nhà lãnh đạo bị lật đổ của Liberia là Charles Taylor năm 2003, nhưng họ phải hứng chịu sức ép dữ dội từ Mỹ và Anh đòi giao Taylor cho toà án của Liên Hợp Quốc xét xử về các tội ác chiến tranh. Sợ Nigeria chịu không nổi sức ép nên Taylor đã bỏ chạy sang Cameroon lánh nạn bằng đường bộ năm 2006, nhưng bị Nigeria bắt lại và chuyển giao cho toà án quốc tế.
Trường hợp của đại tá Gadhafi, người bị phương Tây săn đuổi còn gay gắt hơn Charles Taylor, thì càng khó có quốc gia châu Phi nào đủ "dũng khí" che chở. Vợ và một số con của Gadhafi đã sang tị nạn tại nước láng giềng Algeria, trong khi hôm qua có tin một đoàn xe bọc thép chở các quan chức cao cấp của chế độ Gadhafi đã vượt biên giới sang nước láng giềng Niger.Ngay lập tức, NTC cảnh báo nước láng giềng Niger không được cho phép Gadhafi tị nạn nếu tính đến mối quan hệ với nước Libya mới trong tương lai.
Trước đây Gadhafi hậu thuẫn cho cuộc nổi dậy của người Tuareg tại Niger. Hàng nghìn chiến binh Tuareg, gồm chỉ huy của họ là Rissa ag Boula, từng sang Libya phục vụ trong trong quân đội Gaddafi. Họ là lực lượng đánh thuê cho đại tá Gadhafi trong cuộc chiến chống phe nổi dậy và NATO. Đại tá Gaddafi hi vọng Boula và lực lượng chiến binh Tuareg có thể tạo ra sức ép buộc chính phủ Niger chấp nhận cho ông được tị nạn.
Nói cách khác, với uy tín gây dựng được trước nay ở châu Phi liệu đại tá Gadhafi có thể tìm cho mình và gia đình một chốn dung thân ? Vì chứa chấp Gadhafi là phải chấp nhận mối quan hệ không mấy tốt đẹp với chính quyền Libya mới .
Theo AFP, ngày 8-9, kênh truyền hình Arrai TV có trụ sở tại Damascus (Syria) đã phát đi thông điệp của nhà lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi, trong đó bác bỏ tin ông đã trốn sang nước láng giềng Niger và gọi đây là "sự lừa đảo và chỉ là một cuộc chiến tranh tâm lý."
Video ông Gaddafi chơi đùa với cháu
Đoạn clip ngắn được quay năm 2005 vừa được tiết lộ trên mạng, ghi lại cảnh ông Gaddafi cùng vợ đang vui đùa với các cháu nội, con của Saadi - con thứ của ông Gaddafi với người vợ hai.
Đoạn clip được mở đầu bằng đoạn hội thoại hết sức dễ thương giữa ông Gaddafi cùng cô cháu gái, rồi sau đó xuất hiện vợ chồng Saadi và ông Gaddafi quay sang ôm hôn đứa cháu trai. Cuối đoạn video là cảnh ông Gaddafi đút cơm cho hai cháu. Lũ trẻ rất quấn quít bên ông nội.
Tàiliệu Đình Nguyễn (TTO)- Hai Minh (TTXVN)
